Loạt sút luân lưu luôn mang đến kịch tính tột cùng trong bóng đá, nơi áp lực và bản lĩnh được đẩy lên cao nhất. Tuy nhiên, để hiểu đúng và rõ về hình thức phân định thắng thua này, chúng ta cần nắm vững quy định luật đá phạt luân lưu trong bóng đá do FIFA ban hành. Từ việc khi nào loạt sút này được áp dụng, cho đến những thay đổi mới trong luật, tất cả đều có ảnh hưởng lớn đến cục diện trận đấu cùng tìm hiểu ở mục hậu trường sau.
1. Tìm hiểu luật đá phạt luân lưu xảy ra khi nào?
Loạt sút phạt luân lưu (Penalty Shoot-out) là hình thức đặc biệt được sử dụng để phân định thắng thua trong các trận đấu loại trực tiếp. Không giống vòng bảng nơi có thể chấp nhận kết quả hòa, luật luân lưu được áp dụng khi trận đấu ở lich phat song bong da bắt buộc phải có đội đi tiếp hoặc giành chức vô địch.
Trường hợp áp dụng
- Khi trận đấu kết thúc với tỉ số hòa sau 90 phút chính thức và 30 phút hiệp phụ.
- Áp dụng tại các giải đấu có thể thức knock-out như World Cup, Euro, AFC Asian Cup, AFF Cup, Champions League hay Cúp Quốc gia.
- Luân lưu không được áp dụng ở vòng bảng, nơi kết quả hòa có thể chấp nhận.
Ý nghĩa của loạt luân lưu
- Đây là cách nhanh chóng, trực tiếp để xác định đội chiến thắng kèo bóng đá hôm nay, tránh kéo dài thời gian thi đấu.
- Luân lưu cũng mang đến kịch bản giàu cảm xúc, nơi yếu tố tinh thần và sự điềm tĩnh quan trọng không kém kỹ năng sút bóng.
- Nhiều huyền thoại bóng đá đã làm nên tên tuổi (hoặc phải nhận ký ức cay đắng) từ chấm 11m định mệnh.
Cách thức tổ chức
- Hai đội lần lượt sút penalty, mỗi đội có 5 lượt sút đầu tiên.
- Nếu sau 5 lượt vẫn hòa, sẽ tiếp tục với loạt sút luân lưu “sudden death”: đội nào sút hỏng trước trong khi đối thủ ghi bàn sẽ thua ngay lập tức.
- Tất cả cầu thủ đủ điều kiện (trừ những người đã bị thay ra hoặc bị thẻ đỏ) đều có thể tham gia đá luân lưu.
2. Quy định luật đá phạt luân lưu trong bóng đá điểm nhấn quan trọng
FIFA và IFAB (Hội đồng Hiệp hội bóng đá quốc tế) là hai cơ quan ban hành và điều chỉnh luật bóng đá toàn cầu. Trong đó, luật đá phạt luân lưu luôn được chú ý đặc biệt vì ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả trận đấu.
Vị trí và cách sút
- Quả đá luân lưu được thực hiện trên chấm phạt đền, cách khung thành 11m.
- Thủ môn phải đứng trên vạch vôi khung thành, không được tiến lên phía trước cho đến khi cầu thủ đối phương chạm bóng.
- Cầu thủ thực hiện cú sút phải được trọng tài chỉ định rõ ràng, và chỉ có thể chạy đà một lần.
Vai trò của thủ môn
- Thủ môn có thể di chuyển sang ngang trên vạch vôi nhưng không được bước lên trước trước khi bóng được đá.
- Nếu thủ môn phạm lỗi (bước lên quá sớm), cú đá có thể được thực hiện lại.
- Trường hợp thủ môn cản phá thành công mà không phạm luật, cú sút được tính hợp lệ.
Trình tự thực hiện
- Trọng tài tung đồng xu để quyết định đội nào đá trước.
- Hai đội thay phiên sút, không được đổi thứ tự cầu thủ đã đăng ký.
- Sau khi kết thúc 5 lượt, nếu kết quả hòa, tiếp tục đá thêm từng lượt cho đến khi phân định thắng thua.
Bóng đá hiện đại ngày càng khắt khe về luật, nhằm tăng tính công bằng và minh bạch. FIFA và IFAB đã đưa ra một số cập nhật mới liên quan đến loạt sút luân lưu, nổi bật như sau
Quy định về thủ môn kiểm soát chặt chẽ hơn
Trước đây, thủ môn thường có lợi thế khi nhảy lên trước một bước để cản phá. Nhưng theo luật mới:
- Thủ môn bắt buộc phải đặt ít nhất một chân trên vạch vôi khi cầu thủ đối phương thực hiện cú sút.
- Hành động gây áp lực quá mức như hét lớn, vung tay hoặc di chuyển liên tục để đánh lạc hướng cầu thủ sút bóng bị coi là phi thể thao và có thể bị phạt thẻ.
VAR được áp dụng trong luân lưu
Công nghệ VAR hiện đã được triển khai để kiểm tra các tình huống quan trọng như:
- Thủ môn rời vạch vôi trước khi sút.
- Cầu thủ sút phạm lỗi trong cú đá. Điều này giúp kết quả công bằng và hạn chế tranh cãi.
Trình tự sút kiểu ABBA
Một số giải đấu thử nghiệm hình thức trình tự sút ABBA (giống tie-break tennis). Nghĩa là:
- Đội A sút trước 1 quả,
- Đội B sút 2 quả liên tiếp,
- Rồi đội A sút 2 quả… và tiếp tục xen kẽ.
Hình thức này nhằm giảm lợi thế của đội sút trước, bởi thống kê cho thấy đội thực hiện lượt đá đầu tiên thường có tỷ lệ thắng cao hơn.
Luật thay người trong loạt luân lưu
FIFA cũng cho phép thay thủ môn dự bị trước khi bắt đầu loạt sút luân lưu, trong trường hợp thủ môn chính bị chấn thương. Đây là sự điều chỉnh nhân văn, giúp các đội không bị thiệt thòi.
Quy định luật đá phạt luân lưu trong bóng đá không chỉ là chi tiết kỹ thuật mà còn là yếu tố then chốt quyết định vận mệnh trận đấu. Từ việc xác định khi nào áp dụng, cách thức tổ chức, cho đến những thay đổi mới từ FIFA, tất cả đều góp phần đảm bảo tính công bằng và minh bạch.
Loạt sút luân lưu không đơn thuần là cuộc đối đầu giữa chân sút và thủ môn, mà còn là bài kiểm tra bản lĩnh, tâm lý và chiến thuật. Có những đội bóng được ca ngợi là “vua luân lưu”, nhưng cũng có không ít tên tuổi lớn phải rời giải trong tiếc nuối vì thất bại trên chấm 11m.
Xem thêm: Huấn luyện viên bị thẻ đỏ mang đến những hậu quả gì?
Xem thêm: Ném biên có bắt việt vị không? Sự thật luật bóng đá
"Mọi thông tin được cung cấp chỉ là để tham khảo và không nên sử dụng để tham gia vào việc chơi cược trong bất kỳ trường hợp nào."